Senegal’deki Seçimlerin İptaliyle Gelen İç Karışıklık ve Darbe Dedikoduları

Senegal'de 25 Şubat'ta yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçimleri, görev süresi Nisan ayında dolacak olan Cumhurbaşkanı Macky Sall tarafından 3 Şubat’ta iptal edildi. Sall, geçtiğimiz Cumartesi günü yaptığı açıklamada, cumhurbaşkanı adaylarının nihai listesi üzerindeki anlaşmazlıklar nedeniyle seçimlerin ileri bir tarihe ertelendiğini duyurdu. Muhalefet söz konusu kararı anayasa darbesi olarak nitelendirdi. Bu iptal kararı Senegal’de iç karışıklığı endişesini tetikledi. Çıkan gösterilerde şu ana kadar 3 kişi hayatını kaybetti ve onlarca kişi tutuklandı. İktidar, krizi çözmek için başlattığı ulusal diyalog sürecinin başarısız olması halinde ülkenin istikrarsızlığa sürükleneceğini söylüyor.

Muhalefet Adaylarının Susturulması

Cumhurbaşkanlığı adaylıklarının değerlendirildiği yargı organı olan Anayasa Konseyi Ocak ayında Konsey, muhalefetin önde gelen adayı ve Sall’in en büyük rakiplerinden biri olarak görülen Ousmane Sonko’nun adaylığını yasaklamıştı. Sonko’nun adaylığı bir önceki seçimlerde küçükleri isyana teşvikten hakkında sabıka kaydı bulunduğu gerekçe gösterilerek tartışmalı bir şekilde iptal edilmişti. Konsey, ayrıca 2000-2012 yıllarında Senegal’in Cumhurbaşkanı olan Abdoulaye Wade’in oğlu Karim Wade'in Fransız ve Senegal çifte vatandaşlığına sahip olduğu gerekçesiyle aday olmasını da engellenmişti. Bu bağlamda, haftalardır süren tartışmaların ardından Sall, seçimleri erteleme kararı aldı. Cumhurbaşkanı Sall daha önce seçimlerde tekrar aday olmayacağını yinelemişti.

Seçimlerin ertelenmesine ilişkin yapılacak oylama öncesinde muhalif milletvekilleri güvenlik güçlerince meclisten zorla çıkarıldı. Bu şartlar altında yapılan oylamada, 165 sandalyeli parlamentoda 105 milletvekili tarafından seçimlerin 15 Aralık tarihine ertelenmesine yönelik bir karar alındı. Söz konusu tarihe kadar Cumhurbaşkanı Sall görevde kalmaya devam edecek. Yaşanan bu olumsuz gelişmeler sonrası Dakar sokaklarında halk tarafından protesto gösterileri düzenlendi, muhalefet yanlısı göstericiler sokakta polisle çatıştı. 

Yaşanan bu usulsüzlüklerin halka duyurulmasının da önüne geçmeye çalışan Senegal İletişim ve Telekomünikasyon Bakanlığı, kamu düzenini bozacak tehditler bağlamında sosyal medyada çok sayıda nefret dolu ve yıkıcı mesajın yayılmasının durdurulması gereğini öne sürerek mobil internet hizmetlerini bir süreliğine askıya aldı. Ayrıca özel televizyon kanalı Walf TV'nin ekranları, sokak protestolarının ve muhalif vekillerin gözaltına alındığı görüntülerin yayınladığı sırada Bakanlık tarafından karartıldı ve kanalın yayın lisansı askıya alındı.  

Seçimin Ertelenmesine Karşı Tepkiler

Batı Afrika'da istikrar ve demokrasinin merkezi olarak görülen Senegal’de şimdiye kadar iç savaş ve darbe yaşanmamıştı. Ülkede hiçbir cumhurbaşkanlığı seçimi ertelenmemişti. Cumhurbaşkanı Sall, cunta yönetimlerinin sivil demokratik yönetimlere devredilmesi hususunda Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu Komisyonu’ndan (ECOWAS) girişimlerinde öncü bir rol oynamıştı. Büyük ölçüde barışçıl ve demokratik iktidar geçişleri yaşandığı ülke, bu özellikleriyle bölgedeki diğer ülkelerden pozitif olarak ayrışıyordu. Ancak, Sall’in en son almış olduğu seçimleri erteleme kararı başta ECOWAS olmak üzere diğer uluslararası toplumda şaşkınlıkla karşılandı.

Senegal’de seçimlerin olağanüstü bir şekilde ertelenmesi kararı ve sonrasında yaşanan baskı ve sansür iddiaları uluslararası camiada büyük yankı buldu. Uluslararası Af Örgütü, Walf TV’nin internet kesintilerini ve yayınlarının askıya alınmasını ifade özgürlüğü ve basın haklarına açık bir saldırı olarak nitelendirdi.

ECOWAS'tan Salı günü yapılan açıklamada, Senegal'de "gelişen olayları" "endişeyle" takip edildiği ve ülkeyi demokrasiyi sürdürme çabalarında desteklemek için "gerekli tüm adımların atılacağı" belirtildi. 

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri sözcüsü Stéphane Dujarric’e yöneltilen soru üzerine yapılan açıklamada ise, "Farklılıkları, özellikle Senegal'in uzun süredir devam eden demokratik yönetim geleneği doğrultusunda, fikir birliği yoluyla ve hızlı bir şekilde çözme" çağrısında bulunuldu. Ayrıca tüm tarafların "barışçıl ortamı sürdürmeleri ve şiddetten ve Senegal'deki demokratik süreci ve istikrarı baltalayabilecek her türlü eylemden kaçınmaları" istendi. 

ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından konuyla ilgili yapılan açıklamada ABD’nin “Senegal'in güçlü demokratik geleneğine aykırı olan, 25 Şubat başkanlık seçimlerini erteleyen eylemlerden derin kaygı duyduğu, Senegal Hükümeti'ni başkanlık seçimlerini Anayasa ve seçim yasalarına uygun şekilde gerçekleştirmeye çağırdığı” ifade edildi.

Fransa Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, "Seçimlerin bir an önce ve Senegal demokrasisinin kurallarına uygun olarak yapılabilmesi için yetkilileri seçim takvimine ilişkin belirsizlikleri ortadan kaldırmaya çağırıyoruz" denildi. 

Sonuç

Söz konu kriz, askeri darbelerle kuşatılmış bir bölgede Dakar’ın demokratik istikrar konusundaki itibarının sorgulanmasına yol açtı. Cumhurbaşkanı Sall, sorunun çözülmesi için muhalefete ulusal diyalog sürecine katılması çağrısında bulundu. Adı geçen aksi takdirde ülkenin istikrarsızlığa sürüklenebileceği uyarısında bulundu. 

Nitekim, Nisan ayına kadar krizin devam etmesi halinde ülkede darbe olabileceğine ilişkin iddialar bulunuyor. Muhalefet, bu krizin baş sorumlusu olarak gördükleri Sall’in darbe söylentileriyle kendilerine şantaj yaptığını ve bir yere varmayacağı belli olan ulusal diyalog sürecine katılmaya zorlandığını söylüyor. 

Muhalefetin anayasal darbe olarak adlandırdığı seçimlerin ertelenmesi ülkede gerginliği ciddi olarak artırdı. Senegal’de askeri darbe ihtimali düşük olarak görülse de, sokak protestolarının artması ve önlemlerin yetersiz kalması durumunda askerlerin sokaklara inerek kontrolü ele alma ihtimali dillendirilmektedir. İster askeri darbe, ister anayasal darbe olsun, seçimlerin ertelenmesiyle siyasi bakımdan çalkantılı bir dönemden geçen Senegal’de demokratik kazanımları tehlike altında olduğu söylenebilir.