Senegal'de 25 Şubat'ta yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçimleri, görev süresi Nisan ayında dolacak olan Cumhurbaşkanı Macky Sall tarafından 3 Şubat’ta tartışmalı bir şekilde iptal edilmişti. Sall’in o tarihte yaptığı açıklamada, cumhurbaşkanı adaylarının nihai listesi üzerindeki anlaşmazlıklar nedeniyle seçimlerin ileri bir tarihe ertelendiğini duyurmuştu. Muhalefet ise söz konusu kararı anayasa darbesi olarak nitelendirmiş ve akabinde ülkede patlak veren gösterilerde onlarca Senegalli hayatını kaybetmişti.
Anayasa Mahkemesinin Sall’in erteleme kararını iptal etmesi üzerine geçtiğimiz Pazar günü gerçekleştirilen seçimlerde, eski bir vergi müfettişi olan muhalefetin adayı Faye oyların yaklaşık %54’ünü alırken, mevcut iktidar koalisyonu adayı Amadou Ba %35’lerde kaldı. Senegal Anayasa Konseyi seçim sonuçlarını 29 Mart Cuma günü resmen onayladı. Böylelikle, Senegal'in 1960 yılında Fransa'dan bağımsızlığını kazanmasından bu yana ilk kez bir muhalefet adayının cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunu kazandı.
Yeni seçilen cumhurbaşkanı Faye’nin başarısında iki unsurun başrol oynadığı ortaya çıkmaktadır: 44 yaşındaki Faye’nin ülkenin %60’ın fazlasını oluşturan 25 yaş altı gençler arasındaki popülerliği ve kendisi gibi daha önce tutuklanan diğer muhalefet lideri Ousmane Sonko’nun açık desteği. Cumhurbaşkanı Sall, 2021 yılı mart ayında ülkedeki önde gelen muhalefet figürü ve kendisinin en büyük rakiplerinden biri olarak görülen Sonko’yu tutuklatmıştı. Sonko’nun son seçimlerdeki Cumhurbaşkanı adaylığı da bir önceki seçimlerde küçükleri isyana teşvikten hakkında sabıka kaydı bulunduğu gerekçe gösterilerek iptal edilmişti. O tarihten itibaren aralarında yeni cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye de dahil olmak üzere 1000 kadar aktivist hapse atılmıştı.
Faye’nin Seçimleri Kazanmasına Giden Yol
2012 yılından bu yana cumhurbaşkanlığı görevinde bulunan Macky Sall yabancı şirketlerin çıkarlarına yerel varlıklar karşısında öncelik vermesi nedeniyle eleştiriliyordu. Muhalifler onu yüksek genç işsizlik oranlarından ve buna bağlı olarak son yıllarda rekor seviyelere ulaşan göç krizinden sorumlu tutuyordu. Sall’in özellikle ikinci döneminde Senegalli gençler arasındaki popülaritesi düşüşe geçmeye başlamıştı.
Batı Afrika'da istikrar ve demokrasinin merkezi olarak görülen Senegal’de şimdiye kadar iç savaş ve darbe yaşanmamıştı. Bu zamana kadar hiçbir cumhurbaşkanlığı seçiminin ertelenmediği ülkede eski cumhurbaşkanı Sall’in görev süresi sona ermesine rağmen gerçekleşecek seçimleri türlü bahanelerle ertelemeye çalışması ülkedeki gerilimi artırmıştı. Bunun neticesinde, muhalefet yanlıları protesto gösterileri düzenleyerek sokaklara dökülmüştü. Polisin protestolara yönelik baskıları, artan yaşam maliyetleri ve Sall'in görev süresini anayasal sınırların ötesine taşımaya çalışacağı endişeleri ülkede bir anda muhalefeti canlandırdı.
Ülkedeki önemli muhalefet figürleri hakkındaki kovuşturmalara yönelik özellikle büyük çoğunluktaki seçmen kitlesinin eski yönetime duyduğu öfkeyle birlikte Faye’nin seçimlerden galip çıkmasına giden yolların taşları döşenmiş oldu. Nitekim, Sall hükümeti gelen baskılara daha fazla direnemeyip 14 Mart'ta muhalefet liderleri Sonko ve Faye dahil yüzlerce siyasi mahkumun serbest bırakılmasına yönelik bir af yasasını kabul etti.
Uluslararası Camiada Senegal Seçim Sonuçlarına Yönelik Açıklamalar
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller tarafından konuya ilişkin yapılan açıklamada, “ABD’nin Bassirou Diomaye Faye'yi Senegal'in yeni cumhurbaşkanı seçilmesinden dolayı kutladığı, iyi organize edilmiş, barışçıl, şeffaf ve kapsayıcı bir şekilde gerçekleştirilen Pazar günkü seçimlerin Senegal'in zengin demokratik tarihinde önemli bir kilometre taşını temsil ettiği, oy veren milyonlarca Senegal vatandaşının yanı sıra, Senegal anayasasını ve yasalarını sadakatle destekleyen Senegal seçim kurumları ve yargı sisteminin takdir edildiği” ifade edildi.
Seçimleri yerinden takip amacıyla gözlem heyeti gönderen Batı Afrika bölgesel bloğu ECOWAS, seçimlerin sorunsuz şekilde tamamlanmasından memnuniyet duyduğunu dile getirmiştir.
Fransa Dışişleri’nden yapılan açıklamada ise “Fransa’nın, Bassirou Diomaye Faye'yi Senegal Cumhurbaşkanı seçilmesinden dolayı kutladığı, Senegal'in uzun demokratik geleneğine uygun olarak seçimlerin sakin bir atmosferde, yüksek katılımla yapılmasını sağlayan herkesi takdir ettiği” belirtilmiştir.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı’ndan konuya ilişkin herhangi bir açıklama yapılmadı.
Önümüzdeki Döneme İlişkin Faye’nin İzleyeceği Politikaya Dair İpuçları
2012 yılından bu yana iktidarda olan Macky Sall'ın yerine Senegal'in demokratik olarak seçilen beşinci cumhurbaşkanı olarak görev yapacak olan Faye, ülke nüfusunun yarısından fazlasını teşkil eden ve işsizlikle mücadele eden gençlere yardım etmek için daha fazla devlet kaynağı ayırma sözü verdi. Faye, ülkenin kampanyasının "ekonomik köleleştirme" olarak adlandırdığı duruma düşmesini önlemek için ulusal şirketleri teşvik ederek Senegal'in doğal kaynakları üzerindeki kontrolünü artırma sözü verdi. Bunun için petrol ve gaz sözleşmelerini yeniden müzakere etme planları da dahil olmak üzere bir dizi değişiklik sözü verdi. Bunun yanı sıra, Faye seçimler öncesinde yatırımcılara ülkenin taahhütlerine saygı duyacağına dair güvence verdi. Öte yandan, bazı dış politika analistleri Faye'in eski sömürge gücü Fransa'dan uzaklaşma vaadinin ülkenin yeni dış politikasında belirleyici olabileceğini düşünmektedir.
Senegal’de sağduyunun hakim gelerek demokratik seçimlerin yapılabilmesi gerçekten büyük bir başarıdır. Senegalliler demokrasiye olan bağlılıklarını bedel ödeme pahasına bir kez daha göstermişlerdir. Bunun yanı sıra, Senegal’in yeni cumhurbaşkanının ekonomi alanındaki başarı vaatlerini kısa vadede gerçekleştirmesi pek gerçekçi görünmemektedir. Özellikle parlamento içerisindeki çoğunluğun Sall’in koalisyonundan oluşması cihetiyle yeni yönetimin iç ve dış politikadaki adımları sınırlı olacaktır. Her ne kadar Faye “müesses nizam”a aykırı bir politika takip edeceğini vurgulasa da bu daha ziyade ülke içindeki seçmenlere yönelik verilen bir mesaj olarak okunabilir.
.svg.png){kind=small}
